140ème anniversaire d'un Eglise protestante locale

Nous  cherchons des partenaires pour mettre en place une station locale de radio FM  évangélique Merci de nous contacter +261346887584 ou artvavaka@gmail.com

ÉGLISE DE JÉSUS CHRIST DE MADAGASCAR (FJKM)

TEMPLE FJKM BETELA MORARANO CHROME

DISTRICT D'AMPARAFARAVOLA

MADAGASCAR

« La bonne semence tomba dans la bonne terre et donna des fruits… »

OU L’HISTOIRE DE LA 140 e ANNIVERSAIRE DE L'ÉGLISE PROTESTANTE

FJKM DE MORARANO CHROME

1869-2009

                                                                      Photo Richard Morarano chrome

Par  ANDRIARINIVOMANANA HARISON  

vohimorason@gmail.com/artvavaka@gmail.com

PLAN DU LIVRE

REMERCIEMENT

PRÉFACE DU PASTEUR  Razafinarivo Henri

  INTRODUCTION

1°Historique du village de Morarano et sa population

2°Historique du temple et de ses   ramifications (Les missionnaires du LMS :London Missionary Society)

3Historique de  la construction du temple

4°Les fruits de l'Evangile et l’impact de la foi  chrétienne dans la vie quotidienne de la population

CONCLUSION

Noms des diacres en activités et les anciens de l’Eglise.

  Les membres du comité de la célébration du 140é anniversaire et le secrétariat du temple.

 

Remerciement

Nous remercions Dieu tout puissant pour l’édition de ce document relatant l’histoire de l’évangélisation de Morarano. C’est Dieu qui met dans  notre cœur le désir et la volonté d’écrire  selon sa parole : » car c’est Dieu qui produit en vous le vouloir et le faire, selon son bon plaisir.( Fil : 2 : 13).Que son nom soit glorifié à jamais. Amen !

                Nous tenons également  à remercier  tous ceux qui  de près ou de loin ont contribué à la réalisation de ce document historique. Que Dieu vous bénisse et vous récompense de vos efforts.       

Les principaux collaborateurs sont  :

                Pasteur Razafinarivo Henri ; Mesdames et Messieurs  : Raharimanana Marie, Razanatsoa Florine, Razafindramiadana Marthe, Rafanomezana Marc , Ravelojaona Dimbiniaina Paulin, Raharison Victor, Rabesahala Daphiné,  Rakotondratsiafa Paul, Randriamandimby , Razafimahaleo Ernest. Ils ont beaucoup travaillé pour la recherche et la documentation.

 Rameliarijaona Richard (Photo Richard Morarano chrome) a assuré les prises des photos.

Mes remerciements vont également à l’endroit de tous ceux qui de par leur bonne volonté nous ont aidé à éditer ce livre historique.  Soyez- en sûr que Dieu connait vos efforts et vous réserve sa bénédiction ! 

                                                               Merci beaucoup.

               

                                                                              L’auteur,

VERSION EN LANGUE MALAGASY

PREFACE DU PASTEUR  Razafinarivo Henri

Teny Fanolorana

                Misaotra an’Andriamanitra Avo indrindra isika noho ny fitahiany mahatretrika ka amelomany antsika amin’ny finoana an’i Jesoa Kristy. Ny Fiangonan’Andriamanitra dia mandalo  ady sy sedra mandrakariva: ady noho ny fitapitak’i Satana mahazo ny zanak’Andriamanitra, nefa misaotra ny Tompo isika fa najoron’i Jesoa Kristy.”fa tsy nomen’Andriamanitra fanahy osa isika fa fanahy mahery sy fitiavana ary fahononan-tena”.(2 Tim 1:7)

                Afaka mankalaza soa  aman- tsara izao jobily faha 140 taona niorenan’ny Fiangonana Betela Morarano chrome izao ary isika, ka “manoatra noho ny mpandresy isika amin’ny alalan’Ilay tia antsika” .(Rom  8: 37). Noraisina ho teny faneva ny tenin’i Jesoa tamin’i Petera hoe :”Izaho mangataka ho anao mba tsy levona ny finoanao …” (Lio 22:32a).Izany no hametrahantsika ny ho avy amin’ny finoana sy fanantenana an’i Kristy fa mivavaka ho antsika Izy.

                Napetraka ho karohin’ny taranaka ankehitriny  indray ary ny fanohizana ny tantaram-pinoana niveloman’ny fiangonana teto amin’ity toerana ity, ho famenon’izay voasoratra tamin’ny boky tantara nosoratana tamin’ny faha 100 taona sy ny ny faha 120 taonan’ny fiangonana.(1969 sy 1989). Andriamanitra fitiavana anie hitahy izao asa soratra izao hanovozan’izay mamaky sy mandalina azy finoana velona tsy miverin-dalana.

                Ho amin’ny isan-tokantranontsika sy ny taranaka mifandimby anie ny fiadanan’ny Tompo!

                Ho an’Andriamanitra irery anie ny voninahitra !

                                                                             

                                                                              Betela Morarano Chrome, jolay 2009

                                                                              Ny Mpitandrina RAZAFINARIVO Henri

INTRODUCTION

Teny fampidirana

                Araka ny fanapahan-kevitra teo anivon’ny Fiangonana FJKM Betela Morarano chrome dia hankalazaina amin’ity taona 2009 ity ny faha-140 taonan’ny nidiran’ny filazantsara teto..Fotoan-dehibe tsy azo lalovam-potsiny izany koa nanasana ny zanaky ny fiangonana rehetra hidera an’Andriamanitra noho ny fitantanany. Nanapakevitra koa ny komitin’ny fankalazana ny faha- 140 taona fa tokony  hisy boky hanoratana ny tantaran’ny Fiangonana. Tsy ny hamerina ny zavatra efa voalaza tamin’ireo bokikely roa voalohany anefa  fa ny hameno sy hanampy azy ireo mba ho soratra hitoetra ho an’ny taranaka mifandimby (Boky voalohany tamin’ny fahazato taona (1969) nosoratan’ny Mpitandrina Razanajoelina Philippe, ny faharoa tamin’ny faha-120 taona nosoratan’ny Mpitandrina Razafinarivo Henri).

                “… Izaho mangataka ho anao,mba tsy ho levona ny finoanao;” ( Lio 22: 32a)izany no teny faneva nofidin’ny fiangonana amin’izao faha-140 taona izao.Finoana tsy levon’ny ela fa mbola miroborobo sy velona ary ianan’ny taranaka ankehitriny. Ary inoana fa ho fanilo miampita ho an’ny taranaka rehetra mifandimby.Harena lehibe ho an’ny Fiangonana sy ny tanàna ny manana ny tantara misoratra ka azon’ny rehetra ho vakiana sy halalinina ary hatevenina sy ho fenoina isaka izay fotoana mety hanaovana izany.

                Ho tantaraina amin’izao boky izao ary izay tokony ho fantatra  momba ny tantaran’ny tanànan’i Morarano sy ny mponina ao aminy ka nahafahany nandray sy niaina ny filazantsara.Hasongadina indrindra koa ireo zava-dehibe niseho teo amin’ny tantaran’ny fiangonana ka ho jerena manokana amin’izany ny tantaran’ireo sampana sy ny tantaran’ny fanorenana ary ireo vokatry ny Filazantsara eo amin’ny fiainan’ny mponina andavan’andro.

                Nomena ny lohateny hoe “Ilay voa nafafy miorim-paka sy mamoa” (Mat 13 : 18)ity boky ity satria ilay voa nafafy 140 taona lasa dia naniry ka lasa hazo lehibe  izay itoeran’ny zanaky ny faha 140 taona ankehitriny.Nitondra voa maro avo  zato eny teo amin’ny fiainana andavan’andron’ny mponina  ka zary tantara tsy azo kosehina izay manamarika ny  mponina eto amin’ity tanana ity

                Natao fototra niaingana ireo bokikely roa efa nivoaka sy ireo diary mbola hita sy azo vakiana amin’izao fotoana izao toy ny diarin’Andriamatoa     Ravonjena    Solompitandrina    ( teraka tamin’ny taona 1869) sy ny diarin’Andriamatoa Ranaivoson Charles sekreteran’ny fiangonana (teraka ny taona 1918) ary ireo resaka nifanaovana tamin’ireo Ray aman-dreny mbola velona ka nahita maso sy nahatadidy ny zava-misy Vokatry ny fikarohana sy fiaraha-miasa tamin’ny olona maro dia nohazavaina sy nosoratana mazava irero vani-potoana lehibe nolalovanb’ny fiangonana .Nohezahina nampifandraisina tamin’ny tantara nisy teto Madagasikara koa ny boky ka  loharano niaingana tamin’izany ny boky nosoratan’Andriamatoa RANDRIAMAMONJY Frédéric “Tantaran’i Madagasikara isam-paritra”.

                Ny tanjona dia ny hamela soratra ho lovan’ny taranaka mifandimby sy ho fampandrosoana ny asan’ny Filazantsaran’ny Kristy. Ny tantara tokoa mantsy tsy fanadino . Ny hitodihana ny lasa dia ny ahafahana manatsara ny ankehitriny ary hibanjinana ny ho avy.Afaka ampiasain’ny mpianatra koa itony boky itony ka ho entiny hanovozan-kevitra amin’ny fanadihadihana izay hataony any an-tsekoly ahafantarany bebe kokoa ny tontolo manodidina azy.

                Fotoana fisainana koa izao ho an’ny taranaky ny faha-140 taona ka hibanjinana ny ho avy indrindra.Faly isika fa nanana ary manana ireo Raiamandreny ampoky ny finoana arahin’asa. Tsy ampy anefa izany  fa isika no tokony hnontany tena hoe : Aiza kosa ny finoantsika ? Hitodika ho aiza ny 140 taona manaraka ? Ho tanterahina ve ny vinan’ny faha 100 taona hanorina sekoly ambony eto Morarano ? Sa hanana tanjona hafa ho fampandrosoana mivelatra amin’ny lafiny maro  ny fiangonana ?

                Fanontaniana mipetraka ho  sainina amin’izao fotoana izao ireo. Koa samia omen’ny fanahy Masina hevitra tsara ka ahita ny valiny tena mahasoa  ho fampiroboroboina ny Filazantsaran’ny Kristy.

           

1°Historique du village de Morarano et sa population

1°Ny Tantaran’i Morarano chrome sy ny Mponina  ao aminy

                Ny Filazantsara izay notoriana dia niantefa tamin’ny olona nonina teto Morarano. Manana ny tantarany sy ny momba azy ireo mponina ireo.Ny fanadihadihana izany dia hiteraka fahalalana tsaratsara kokoa ny momba ny tantaran’ny finoana teto .Koa indro ary atolotra  ho antsika ny tantaran’ny Morarano sy ny mponina ao aminy

                Morarano chrome dia renivohitry ny kominina iray ato amin’ny ilany atsimon’ny distrikan’Amparafaravola, faritra Alaotra-Mangoro. Andrefana somary atsimon’ny farihiben’Alaotra no misy azy ka izany no mahatonga azy ao anatin’ireo antsoina mahazatra hoe Ampitandrefana. Tanana miorina ambonin’ny havoana ivaiva sy maritampona izy.  Ny kominina Morarano chrome dia kominina lehibe sy midadasika.  Ny kominina Ranomainty no ao atsimo, Distrikan’ny Tsaratanana no ao andrefana, kominina Andrebakely Atsimo no ao avaratra, ny distrikan’Ambatondrazaka ny ao atsinanana izay sarahin’ny renirano Sahabe vavaranon’Alaotra, ny kominina Ambatomainty ny ao avaratra somary atsinanana.

                Raha izay no momba ny tanàna, inona kosa ireo mampiavaka azy amin’izao fotoana izao ?

                 Amin’ny maha-faritra Alaotra azy dia ny tanimbary sy ny fambolem-bary no mampiavaka ity  tanana ity sy ny manodidina azy akaiky. Tsy hadino amin’izany ny tanimbary  midadasika PC 23 Ambohidrony sy Tsaratanimbary   ary ny toeram-pamokarana masomboly   ao Anosiboribory.Hananany koa anefa ireo havoana ivaiva midadasika azo volena  hanikontrana isan-karazany.

                Anisan’ny mampiavaka azy koa ny maha sampanan-dalana hifandraisan’ny faritra Alaotra sy  Andriamena azy. Ao Andriamena mantsy no misy ny fitrandrahana ny kraomita ka  atoby eto Morarano izany alohan’ny hanondranana azy amin’ny lamasinina mankany Toamasina. Izany no nahatonga ny anaran’ny  tanàna  hoe  Morarano chrome.

                Tsy azo hadinoina ny fisian’ny tsena malaza isaka ny alakamisy izay niorina voalohany tamin’ny 8 febroary 1916.Tamin’izany andro izany mba ho fiantsoana ny olona dia nitsofana sodina sy nanaovana hira gasy   teo an-tsena. Zary ahafantaran’ny  maro azy izany tsena alakamisy izany noho ny fisian’ireo vokatra maro mampiavaka azy.

                Manahoana kosa ary ny toetoetran’ny Mponina ao  amin’izany tanana mahafinaritra izany ?

                 Raha ny hita ao amin’ny boky tantara isam-paritra dia tamin’ny manodidina ny taona 1823 no efa nahitana soratra milaza ny fisian’ny   Morarano.Ny azo antoka dia hatreo Morarano andrefana amin’izao fotoana izao, mandalo amin”ny tanana rava ‘Andilana’ (“Andilana”  dia tanana rava teo analanelan’ Morarano ankehitriny sy Morarano andrefana) ka hatreo Ambaiboho ankehitriny dia samy nantsoina hoe Morarano avokoa.  . Voalaza tamin’izany fa toerana nametrahana toby miaramila ity tanàna ity tamin’ny andron-dRadama Mpanjakan’Imerina. Vava-lalana nampifandray ny faritra roa nalaza mantsy Morarano dia ny faritra Antsihanaka sy ny faritra Marofotsy na koa hoe Ambaniandrefana. Nandeha nampandry tany taty amin’ny faritra Antsihanaka tokoa mantsy Radama Mpanjaka tamin’io fotoana io. Voalaza fa nandalo ireto tanana ireto izy  sy ny tafika notarihany : “Morarano, Ambohipeno , Amparafaravola, Ambohijanahary ary nandrava  an’Anosy  ( nosikely afovoan’Alaotra eo atsinan’Andilana avaratra ankehitriny)”. Azo hamarinina amin’ny soratanan’Andriamatoa Ravonjena izany fisiana miaramila tamin’ny tany fahagasy  izany satria  voalaza fa teraka tamin’ny  taona 1869; 1 adijady izy. Ary raha vao 17 taona izy izany hoe ny oktobra 1886 dia narotsaka ho “marakely”  izany hoe miaramila   . Ary ny taona 1894 dia efa lasa manamboninahitra mpifehy miaramila izy. Mbola tsy fotoanan’ny fanjanahantany izany satria ny taona 1896 vao nanomboka ny fanjanahantany teto Madagasikara. Fantatra koa fa izany Ramino izany no komandy nifehy ny faritany taty tamin’ny taona 1897 (nipetraka tao Ambohitromby).Novonoin’ny Menalamba izy io fa voampanga ho niray tetika tamin’ny vazaha mpanjanantany.

                Raha ny soratra hita amin’ny diarin’Andriamatoa Ravonjena ihany dia ny taona 1856 no nifindra tao Morarano ambany  (Ambaiboho amin’izao fotoana izao) sy Tanandava ny olona avy tany Ambohidrony..Araka ny lovantsofina tokoa mantsy dia tao Ambohidrony no nivantanan’ireo mpifindramonina avy tany amin’ny faritry Vonizongo (Ankazobe).. Ambohidrony moa dia  tanety afovoan-tanimbary izay mbola zetra tany aloha. Sahala amin’ny nosy mihitsy Ambohiodrony ka lakana no niampitana teny..Izany  no nahatonga ny anarany hoe Anosy ihany koa.Izany toerany izany no nahasarika ny mpifindramonina hipetraka tao mba ho fiarovana ny tanàna amin’ny fahavalo isankarazany indrindra ireo” jirika sakalava sy Marofotsy “na ireo antsoina hoe “Androvo” tamin’izany fotoana izany                Tsara ho marihana anefa fa efa nisy olona talohan’izany ny tao Mahakary.Taty aoriana kely    dia  niparitaka  namonjy havoana noho ny antony tsy dia fantatra loatra ireo mponina tao Ambohidrony ireo. Anisan’ny tanana voalaza fa nifindrany  tamin’izany    Tanandava sy Morarano ambany. Azo hanamarinina ny fivantanana tao Ambohidrony  sy ny fifindramonina misesy  tamin’ireo tanàna manodidina io ny fisian’ny famadihana sy fakana razana tamin’ireo tanana niandohana ireo nataon’ny  fianakaviana maro  teto Morarano toy ny tao Ambohidrony (1969), Ankirikirika (Tanandava) (1971)     Araka ny lovantsofina dia nisy Mpifindra monina avy any Fihaonan’ny Vonizongo tonga taty ; Mpihavana  daholo izy ireo na fara-fahakeliny  tao anatina fianakaviam-be iray. Azo eritreretina araka ny lovantsofina fa teo amin’ny taona 1840 dia nisy mpifindramonina tonga ( tsy ny voalohany). Io taona io dia nifanindry tamin’ny fanenjehana ny fivavahana kristianina nataon’ny Mpanjaka Ranavalona voalohany. Azo heverina fa mety olona niala ireo enjika sy tondro-molotra tamin’izany fotoana izany  ny sasany amin’ireo fianakaviana ireo           . Ny sasany kosa anefa dia mety ho antony hafa no nanesika azy hifindramonina; filana ravin’ahitra, ny ady, na fiarahana amin’ny fianakaviana… Tsy azo lavina io fiavian’ny mponina maro eto Morarano avy any amin’ny faritra Vonizongo io satria ireo Joro fanao teo aloha raha hanao zava-dehibe dia tsy hadinon’ny Tangalamena ny Miantso ireo razam-be any amin’ny tendrombohitra  faritra Vonizongo. Maro ny olona miaina amin’izao hanoratako izao no vavolombelona naheno sy niaina izany karazana joro miantso ny tendrombohitra any amin’ny faritra Vonizongo izany nataon’ireo Raiamandreny teo aloha..Ary ireo Raiamandreny  maro  mbola velona amin’izao fotoana izao ireo dia milaza sy manamafy izany fiaviana avy any Vonizongo izany.   

                 Eo koa ity fomba fiteny izay fantatry ny maro aty na ireo tsy nandia sekoly aza dia ny   hoe “takarina daholo i Babay sy Lohavohitra”. .I Babay sy Lohavohatra dia tendrombohitra any amin’ny faritra vonizongo somary mifanalavitra ihany.ka ireo olona sady tiany aleha na tiany ho azo na tiany hatao daholo ny rehetra na dia mifanalavitra aza no ilazana io fiteny io..                Noho izany fiavian’ny mponina  izany dia  mora nandray filazantsara sy fivoarana ny mponina .Azo heverina tokoa mantsy ny fisian’ny efa nahafantatra ny filazantsara tamin’ireo mpifindramonina .Toerana fifindra-monina koa izy noho ny antony maro  (tany malalaka, mponina misokatra ka tsy misakana ny mpifindra monina…)         Nitohy hatrany izany fifindra-monina izany nandritra ny fanjanahan-tany Ankehitriny dia mbola toerana fifindra-monina sy filana ravin’ahitra eto Morarano amin’ny maha-toerana mahavokatra sy midadasika azy ary ny mponina efa vonton’ny filazantsara ka tsy misy ny fanilihana na ny fanavakavahana.

Famintinana

1823

Nametrahan-dRadama Toby miaramila hampandry tany tao Morarano

1856

Nifindra tao Morarano ambany izay nantsoina ihany koa hoe Ambany atsinanana  ny mponina sasany  tao Ambohiudrony.Faritra avaratra andrefana amin’ny Ambaiboho amin’izao fotoana izao io (Manamorona ny ranon’Ampasimena ka manakaiky ny toerana misy ny trano lehibe izay nantsoina hoe CEAMP teo aloha)

1897

Nanangana’ny Vazaha Poste (toby miaramila fampandrian-tany; ka ny lieutenant Marchegay no lehibeny) tao Morarano (Morarano amin’izao fotoana izao) Nisy tobin’ny menalamba mantsy teto izay nanohitra ny fidiran’ny Vazaha sy ny fanjanahantany. Tao andrefan’i Morafeno andrefan’ny Manakambahinikely ankehitriny no nitobian’ireo Menalamba notarihan’i Ramenamaso. Noravan’ny vazaha io toby io tamin’ny volana mai 1897 ka lasa nilefa tany an’ala ny olona tao sy ny mponina maro tety. (512 no isan’izy ireo)

1898

Nodidian’ny vazaha ny mponina tao Morarano Ambany mba hifindra aty  Morarano poste tamin’ny faramparan’ny taona 1898

1900

Niantsoana azy ho Morarano Atsimo mba hanavahana azy amin’ny Morarano Avaratra na Morarano Ivakaka eo avaratr’Amparafaravola.

1965

Fitrandrahana ny kraomita ao Andriamena ka natoby teto ary niantsoana ny tanana hoe

Morarano Chrome

Noho ny tantarany sy ny fiavian’ny mponina ao aminy dia azo lazaina fa tanàna misokatra ho amin’ny lafiny maro ny tanan’i Morarano.Nitahiry ireo vakoka sy soatoavina Malagasy avy amin’ny faritra niaviany ny mponina.Niaina sy namolaka ny tontolo manodidina azy . Rehefa nalalaka ny fitorianba ny filazantsara teto Madagasikara dia nandray izany fivavahana kristiana izany ny mponina izay ho jeren-tsika amin’ny fizarana manaraka ny momba izany.

2°Historique du temple et de ses   ramifications (Les missionnaires du LMS :London Missionary Society)

2°Tantaran’ny Fitoriana ny Filazantsara sy ny asam-pinoana

                Raha izay ny tantaran’ny Morarano sy ny mponina ao aminy dia inona kosa no azo ambara ny amin’ny fitoriana ny Filazantsara ?

Raha ny fantatra moa dia ny taona 1869 no nanorenana ny fiangonana voalohany tao Morarano ambany (jereo boky faha 100 taona). Ireo mponina ireo dia mora nandray ny fivavahana ka niroborobo fatratra ny fiangonana.

                Niara-dalana tamin’ny fitoriana ny filazantsara ny fananganana sekoly . Koa  azo antoka ny fisian’izany sekoly izany tamin’ny taona 1872 izay notanterahan’ireo iraka nalefa taty na nataon’ireo misionera tonga voalohany. Marihana anefa fa tamin’io fotoana io dia efa nisy olona roa nahavaky teny teto. Araka ny fantatra dia efa maro ireo olona   tamin’ny andro fahagasy (fa izay no filazan’ny reo Ray amandreny azy) no nianatra sy nahay namaky teny; Izany hoy isika dia nifandraika tamin’ny asan’ireo iraka (Malagasy) na ireo misionera Anglisy tonga voalohany taty. Nitondra fivavahana kristianina ry zareo no sady nampianatra ny olona taty ka ny teny Anglisy  sy ny teny Malagasy no nampianarina  tamin’izany. Tao Ambohitromby,  tanàna eo atsinan’Ambodirano ankehitriny no foiben’ny asa misiona ka nisian’ny sekoly sy nipetrahan’ireo  iraky ny misionera voalohany.

                Ireto avy ny tantara tsara ho fantatra momba ny fiangonana Morarano io. Efa voalaza amiin’ireo boky roa voalohany ny sasany amin’ireto fa noezahana narindra kosa  anefa mba ho mora ho azon’ny mpamaky.Nofintinina ireo vanim-potoana lehibe nolalovan’ny fiangonana  mba ahamora ny fahazoana sy ny fitadidiana azy.

1869-1896

Ny fotoana nijoroan’ny fiangonana dia mifanandrify  tamin’ny andro nitondran’ny Mpanjaka Ranavalona II.Nalalaka ny fivavahana  teto Madagasikara  nanomboka tamin’ny nitondran’ny Mpanjaka Radama II nodimbiasan-dRasoherina .Tsra ho marihana aza fa ny  Mpanjaka Rasoherina dia nandray ny fahefany niaraka tamin’ny Baiboly. Niroborobo ny fiangonana. Ka tamin’ny taona 1872 dia hita fa nisy 180 ny mpiangona. -Mora nandray ny fivavahana ny mponina teto ka maro ireo zanaky ny Fiangonana no lasa Mpitarika fivavahana, Mpampianatra ny olon-dehibe; Solompitandrina na Evanjelistra mihitsy aza (Andriantonga (1875), Ravonjena (sept 1919).Mbola mitohy ankehitriny izany fanoloran-tenanan’ny zanaky ny fiangonana izany.

1896-1903

Nandalo fotoan-tsarotra ny fiangonana .Maro ny antony nahatonga izany.Teo ny fidiran’ny fanjanahan-tany ka nampisy ny fanoherana nataon’ny menalamba.Nisy olona maro voatery nilefa tany an”ala. Teo koa ny fifindran’ny tanana ho eto Morarano poste (Morarano chrome ankehitriny)

Nanoloana izany fotoan-tsarotra nolaloovan’ny fiangonana izany dia nitsidika taty ny misionera ny 10 juin 1903. Tonga teto  tokoa ny misionera Russillot sy ny Evanjelistra Razafindrazaka ka nanentana ny finoan”ny olona taty ary ny 7 septembre 1903 dia nividy trano zozoro hatao fiangonana ny mpiangona ka ireto avy no fantatra tamin’izany mpiangona izany : Rainikotomanga,Razafitiana,Rasamoela, Razafinarivo, Randriatsimiera, Ravero,Rakotovao,Razanaka,Rasoanta, Rafotsiandriana,Randriamaro,Rafotsiniriana; Rafianarana, Ravelonjanahary, Ramanga  sns 18 no isany ka hatramin’ny 27.

1903-1932

                Nanomboka nipetraka  ny rafitry ny fanjanahan-tany.Velom-bolo tsikelikely ny  ny asam-pinoana izay nandalo fotoan-tsarotra teo aloha.          Nanomboka niroborobo indray ny fivavahana  ka tamin’ny 10 avril 1908 raha naka ny isan’ny Mpiangona teto Morarano ny fanjakana dia nahita 180 no be indrindra; 120 antonotonony ary 90 no kely indrindra. Nanantanteraka asa maro koa ny fiangonana toy ny fividianana  lakolosy; harmonia  nanao trano biriky sns Tsara  ho marihana manokana ny  tantaran’ny harmonia.

                Ny 12 novembre 1916 dia tapaka ny hevitry ny fiangonana fa hividy Harmonia. Tamin’io andro io ihany dia nanao tonona vola ka 213 frs 70 no azo. Niala  teto Morarano ny Evanjelisitra Rajoely sy Andriamatoa Randriamiarina handeha hividy harmonia any Antananarivo ny 20 novembre 1918   ka ny 6 desambra 1918 dia tonga tao Anosiroa ny Harmonia. Ny Alahady 15 desambrea 1918 no notendrena voalohany tao am-piangonana izy io. 1015 frs no vidiny  (mbola ambonin’izay ny karama nitondrana azy taty.)

                                                      Harmonium viel de 100 ans     Photo Richard Morarano chrome

91 taona no nisian’izao harmonia izao.Tokony hokajiana sy havaozina fa fanaka sarobidy sy manantantara

Nisy ihany anefa ireo olana  nosedraina ka anisan’izany  valan’aretina marobe (gripa, kitrotro, pesta ka nahavoatery ny fanjakana nanakatona ny fiangonana nandritra ny fotoana voafetra.

1932-1938

8 octobre 1932 : Nisy fisarahan-kevitra tao am-piangonana noho ny fiveloman’ny mpitandrina.Tonga taty ny Mpitandrina Ramambasoa rainy nandamina io olana io.Nandalo koa ny Rév S.J Hutchins ny 2 juin 1935 ka voatery nandray fepetra henjana  nandroaka ireo tsy tia ny mpitandrina tsy ho isan’ny mpiangona intsony. Ny 4 septambra 1938 vao tena nilamina tanteraka ny raharaha rehefa neken’ny’ny fiangonana ho mpitandrina teto Rajaonarivo mivady. Taorian’ny fifidianana izay nisafidianana’ny fiangonana teo amin’ny Mpitandrina roa dia ny Mpitandrina Rajaonarivo izay lany sy ny Mpitandrina Rambony.

1938-1960

Niroborobo ny fiangonana.Naorina izao trano fiangonana lehibe izao

1960-1963

Nisy olana nampivaky roa ny fiangonana teto.Ny ampahany dia nisintaka ka nanangana ny fiangonana METM Ambaiboho. Toy izao ny filazan’ny sekreteran’ny fiangonana Andriamatoa Ranaivoson Charles io zava-manahirana io :”Nandalo teto Morarano ny cyclone mahery vaika iray.Cyclone izay namela olatra saika nahapentina ny tantaran’ny fiangonana.Nivarahontsana ny fon’ny kristiana maro.Aiza no aleha ? Inona no hatao ? Raha fintinina dia izao : kivy ; very hevitra.” Tsy nisy Mpitandrina fotoana maro teto ka ny sabotsy 28 avril 1963 no tonga ny Mpitandrina Razanajoelina Phillipe.

1963-1975

Niroborobo indray ny fiangonana Maro ireo soritr’asa notanterahana. Pilopîtra; trano vadim-piangonana sns…Niditra ao amin’ny sehatry ny FJKM (Fiangonan’I Jesoa Kristy eto Madagasikara)ny fiangonana  ny taona 1968. Tao amin’ny asa misiona LMS  (London Misionary society) no sahan’ny fiangonana teo aloha.

Nankalazaina tamin’ny fomba manetriketrika ny fahazato taona tamin’ny  4-7 septembre 1969.

Raha izay no fizotran’ny tantara ankapoben’ny fiangonana teto dia tsara raha resahana manokana koa ireo zava-dehibe misongadina nampiavaka ny fiangonana.

                Fiangonana mpitory  no azo ilazana azy satria tsy notazoniny ho azy samy irery ny mazava izay noraisiny. Nanao ny asa fitoriana filazantsara tamin’ny ireo manodidina azy ny kristiana teto ka ny 7 septembre 1919 dia najoron’ny Mpandrain’ny fanasan”ny Tompo teto Morarano ny fiangonana tao Ambodifarihy izay notokanana ny 1 fevrier 1920 (trano zozoro).Natsangana tao koa ny kristiana Tanora ny 14 mars 1920.

                Tsy hadino koa ny  asa fanompoana maha-mpitandrina nataon’ireto olona ireto : Ratsiafa; Raveloson, ary Ratsihavana .Ny 24 août 1922 mantsy no niorenan”ny kolejy tao Imerimandroso-Ambohimitsinjorano.Nisy tovolahy dimy nandeha nianatra tany avy teto amin’ny fiangonana Morarano kanefa niverin-dalana ny roalahy fa ny telo kosa nahatody.

                Nifanerasera akaiky tamin’ireo misionera ny fiangonana ka ny tsara filaza amin’izany dia ny 25 juin 1922 izay nanokanana ny Pasteur Henri Razanakolona.Nitarika io fotoana io Ny Réverend David O Jones sy ny Pasteur Ravelojaona.

                Ho famaranana ny tantara ankapoben’ny fiangonana dia tsara raha ho resahantsika fohy ny tantaran’ireo sampana vitsivitsy ao aminy. Noho ny fanomanana sy ny fotoana dia tsy voalaza daholo  ireo sampana rehetra  ato am-piangonana. Inoana fa mbola hisy fotoana sy toerana malalaka hilazana azy ireo.

                Niara-niorina tamin’ny fiangonana ny sampana sekoly alahady.Fampianarana ny ankizy sy ny olon-dehibe izy io . Tsy afa-nisaraka tamin’io koa ny fampianarana mamaky teny sy manoratra nataon’ireo iraka.

                Tsy azo hadinoina koa ny fisian’ny ireo mpifady toaka .Tamin’ny 29 janvier 1915 no niorenana ny fikambanana mpifady toaka voalohany. Nanapa-kevitra izy ireo fa mivory isaka ny roa volana ho fampiroboroboana ny sampana. Tsy nijanona tato am-piangonana ihany ny fandraisan’andraikitra fa na dia teo anivon’ny isan’’enim-bolana na isan’efa-bolana na isan-kerintaonan’Antsihanaka aza. Tamin’ny  2 avril 1916 dia Andriamatoa Ravonjena no nitory teny tao amin’ny Fikambanana mpifady toaka tao Ambatondrazaka. Ary ny oktobra 1918 dia vooafidy ho mpitahiry volan’ny Mpifady toaka  rehetra eto Antsihanaka  izy izay natao tao Imerimandroso. Voalaza fa tena niroborobo tokoa io fikambanana mpifady toaka io tamin’ny fotoan’androny. Misy ho eritreretin’ny taranaka ankehitriny izany.

                Nijoro nanaraka izany ny Tanora Kristiana izay sampana nitaizana ny tanora. Niroborobo tokoa io sampana io teo amin’ny fiangonana. Taty aoriana moa dia niova ho sampana Tanora Kristiana  izy io.Tsy hadino amin’izany ireo antoko mpihira izay mitory ny filazantsara an-kira ary manentana ny fanompoam-pivavahana.

                                Ny antoko mpihira  taona 2009. (sary photo Richard)                  

                Tsy azo hadinoina koa ny sampana fifohazana.

                Tonga voalohany teto Morarano ny fifohazana mpianatry ny Tompo Soatanana (izay nantsoina koa hoe Apostoly) ny 6 mars 1906 . Nanampy betsaka ny asa fitoriana ny filazantsara izy ireo. Tsaroana manokana eto ny asan-dRamatoa Rasoavelo izay maty tamin’ny taona 1957. Fifohazana mpianatry ny Tompo avy any Soatanana izy io ary nanatanteraka  iraka teto.

                Taty aoriana dia nisy fotoana nampirongatra ny ambalavelona taty amin’ny faritra Antsihanaka.Mba hiatrehana izany dia maro no nanolo-tena ho mpiandry.Notokanana tao Vohidiala Ambatondrazaka ny Mpiandry maromaro izay niofana tao Mahatsinjo ny 9 juin 1979. Anisan’ny tamin’izany ny mpiandry Rabesahala Daphiné izay zanaky ny fiangonana eto Moararano. Nanomboka sy nahazo vahana ny fifohazam-panahy. Nandray fanapahan-kevitra ny sinodam-paritany Amparafaravola ka nanorina toby fifohazana teto Betela Morarano chrome  (1985) izay lasa anaran’ny fiangonana taty aoriana kely.

Ny Raiamandreny voalohany  ny Toby dia Dada Randriatrsaramahaleo Corneille izay zanaky ny fiangonana ihany koa. Ary efa niofana ho iraka tany Soatanana.

Ankehitriny (2009) ny Raiamandrenin’ny Toby dia Dada Randrianajainarisoa. 48 no isan’ny mpiandry eto amin’ny FJKM Betela Morarano chrome izao.

                                       Ireo Mpiandry manao ny asa fampaherezana ao am-piangonana

Photo Richard Morarano chrome

                Ny sampana Dorkasy dia tsy azo sarahana amin’ny tantaran’ny fiangonana koa.. Ny 4 juin 1918 no niorenan’ny fikambanana Dorkasy voalohany.Nanao asa maro  io sampana io .Ireto no zavatra tsara ho marihana mlanokana. Ny Dorkasy dia manana antoko mpihira izay antsoina hoe  Koraita. Notokanana tamin’ny taona 2004. Ankehitriny dia mitsangana ny antokom-pihira iraisan’ ny sampana roa dia ny SLK (Sampana lehilahy Kristiana) sy ny Dorkasy. Antsan’I Betela no anarany ary notokanana ny 2 aogositra 2009.

Ny Antoko Mpihira Antsan’i Betela.( Photo Richard)

Tsara ho marihana manokana fa ny sampana Dorkasy  eto amin’ny FJKM Betela Morarano chrome dia nanokana tetibola ho fitsinjovana ireo “madiniky ny Tompo”. Misy 5 (dimy) ireo sahirana ara-pivelomana karakaraina ao. Iantohana fitafiana, sakafo sy trano mandavan-taona ka ao Morarano andrefana ny toerana misy izany.

                Sampana iray  izay tsara ambara eto koa ny Tily sy Mpanazava. Na dia sampana zandriny aza izy dia manana ny andraikiny lehibe eo amin’ny sahan’ny fanabeazana  ny ankizy sy ny tanora.

                Niorina teto amin’ny FJKM Betela Morarano Chrome ny 4 mars 1989  ny Tily sy Mpanazava.. Tamin’ny 7 aogositra 1989 no nambaran’ Andriamatoa R Solofo Filoham-paritanin’ny TEM avy tao Ambatondrazaka tamin’ny Fiangonana fa mijoro ara-dalana ny TEM fivondronana faha 8 eto amin’ny Fiangonana Morarano chrome.

                Ireto ny daty tsara ho fantatra sy ny Mpiandraikitra sasantsasany:

17 desambra 1989  : Nanaovana ny fanokanana ny Fivondronana

Tarigetran’ny TEM Fivondronana faha 8

Miloko mavo ary voahodidina mainty ny fahitenda izay toy izao ny foto-kevitra fonosiny

Mavo : = vary = Fiadanana (Foto-karen’I Morarano)

Mainty = chrome =Fiaraha-monina (Hifanerasera amin’ny any ivelany sady mampiavaka  an’i Morarano)

27-28-29-30-31 mars1989 : Lasy fanomanana Mpiandraikitra voalohany natao tao Beravitoto Morarano chrome

Najoro ny komitim-pivondronana ka ireto avy izany :

Filoha ; Razakandrainibe Ratsirimbola

Tonia : Randriarisolo  (1989-2000)

Ireo Tompon’andraikitra nampiroborobo ny Sampana

Sampana Mavo 1-Bakoniaina Angela Rufin Monique (AKELA)

2-Raketandriana Dominique (BAGERA)

3-Ranivoarisoa Isabelle (BALOU)

Sampana Maitso :Mpiandraikitra :Rasolofo Jaona          

Sampana mena :

Loholona : Rajoeliarimamy Tianarivo

Mpanazava :

Razanatsoa Florine sy ny namany

Tonia : Rasolofo Elisoa Perline

Mpiandraikitra

Voronkely : Mamy Jeanne

Mpanazava : Rinah

Nanomboka tamin’ny Zaikabe izay natao tany Ambatolampy ny aogositra 1999 dia niova ho SAMPATI ny Mpanazava sy tily ka ireto avy ny Komitim-pivondronana

Filoha : Rajoelison Celestin

Tonia : Rasoarinirina Colette (1996-2009)

Mpiandraikitra Sampana Mavo : Isabelle ; Razaiarimanana Heliarisoa

Mpiandraikitra Sampana Maitso : Richard

                Mbola maro no azo ambara raha ny momba ireo sampana. Efa voalaza tany aloha fa noho ny fotoana  teo amin’ny fanomanana dia tsy voalaza daholo izy ireo ary ialan-tsiny amin’ireo sampana tsirairay. Ny tsara ho marihana ankehitriny dia ny Vondrona fototra laika dia mbola tsy mijoro ato am-piangonana .Koa heverina fa fotoanan’ny fanetsiketsehana izany izao fotoana izao.

                Raha fintinina dia mazoto mivavaka ny kristiana ankehitriny ary mandray anjara mavitrika amin’ireo asa fanompoana maro isan-karazany ato am-piangonana sy any amin’ireo rafitra isan’ambaratongany.

                Mba ahazoana sary an-tsaina ny fiangonana amin’izao faha 140 taonany izao dia ireto misy tarehimarika vitsivitsy :

                -Isan’ny Mpiangona be indrindra dia 1448 (krismasy)

                -Amin’ny fotoana’ny fandraisana dia mahatratra 1365 ny mpiangona (salan’isa io)

                -Ny isan’ny mpiangona vitsy indrindra dia   583.

Ankehitriny dia misy Mpandray ny fanasan’ny Tompo 450 ato am-piangonana. Ary misy katekomena 62 miomana .

Ireo mpivavaka natao indray mijery ny alahady 9 Aogositra 2009.Photo Richard Morarano chrome…

.              Raha izay 140 taaona izay dia ho boky lehibe tokoa kanefa dia ireo aloha no  voalaza momba ny tantaran’ny finoana sy ny asa fitoriana ny filazantsara teto. Tsara ho marihana anefa fa anisan’ny fianagonana manana trano fivavahana lehibe ny FJKM Betela Morarano chrome. Izany trano izany dia efa tonga amin’ny faha 50 taonany ankehitriny. Koa rariny sy hitsiny raha omena toerana manokana eto izany  asa fanorenana izany..

3°Tantaran’ny Fanorenana  trano fiangonana.

3-Historique de  la construction du temple

“Hoy Jehovah Tompo tamin’ny andron’i Hagay  Mpaminany : « Ny voninahitry ity trano ity any am-parany dia ho lehibe noho ny tany aloha… ». (Hagay 2 ; 9a)

Isaorana anie Jehovah fa marina ara-bakiteny io raha ny tantaran’ity Fiangonana ity no heverina. Niandoha tamin’ny trano zozoro ka tonga amin’izao trano biriky tanimanga sy vodivato lehibe sy mihezinezina izao.”

Ireo fehezanteny ireo dia nalaina tamin’ny asa soratra tahiry ary noventesina tamin’ny 12 sy 13 octobre 1963  andro nitokanana tamin’ny fomba manetriketrika  ity trano fiangonana lehibe ity. Hafaliana tsy misy toy izany tokoa mantsy ny an’ny vahoakan’Andriamanitra teto tamin’izany fotoana izany satria nody ventiny ny rano natsakaina.

Eto dia tsara tsiahivina ireo tantara nolalovan’ny fanorenana trano fiangonana teto Morarano. Izany dia ahafahantsika manao indray mijery ny fizotra ny tantara nandritra ny 140 taona.

1869-1897 :: trano zozoro ratsiratsy araka ny filazan’ireo  mpianatra roalahy avy any Faravohitra Antananarivo tamin’ny taona 1872. (Boky faha-zato taona; pejy 2) (Morarano ambany)

7 septembre 1903  : nividy trano zozoro hatao fiangonana ny mpiangona (Morarano poste)

1 avril 1906 : Niheverana ny hanaovana trano biriky ho trano  fiangonana.Ny tonona indray alahady  nataon’ny mpiangona dia vola 350 farantsa sy biriky an”aliny vitsy sy hazo…

1 sept 1906 Nihady fototry ny Fiangonana (trano biriky)

14.15 octobre 1911 :Nitokanana ny trano fiangonana (Efa vita koa tamin’izany ny pilopitra)

1 novembre 1913 : Nanorenana ny trano hipetrahan’ny Evanjelisitra

6 mars 1927 : ravan’ny cyclone ny trano fiangonana teto Morarano

7 mars 1927 : namboarina ilay trano rava mba ahafahana mivavaka; Tafo ravina avy any an”ala.

5 sept 1927 : nanangana trano fiangonana vaovao (trano biriky) Tamin’ny 1932 vao vita tafo fanitso io fiangonana io.

Io trano fiangonana io dia nisy fanamboarana sy fanatsarana  miandalana ka izany no nahafahana nampiasa azy taona maro.

1954 : Nanomboka nanentana ny olona Andriamatoa Razafindraibe Joseph Mpitandrina mba hitodika amin’ny  fnorenana trano fiangonana lehibe sy vaovao.

Efa nokarakaraina tamin’izany ny vato malao ka nalaina tao amin”ny carrière Ampanasampamaky (andrefan’I Morarano) sy tao Ampasambazimba (Mandena).Rehefa lasa  ny Mpitandrina Razafindraibe dia nanohy ny asa ny Mpitandrina Rakoto Johnson

Volana febroary 1958  no nivory nanapa-kevitra ny ankatoky ny fandraisana fa haorina ny Tempoly lehibe ho fanantanterahana ny zavatra efa voavinavina teo aloha.

Natao ny fombafomba rehetra  ahafahana manao ny asa.(autorisation de construire)

 Ny mpandrafitra : Rabarijaona sy ny namany avy any Ambohitseheno Antananarivo izay nokaramaina 87 000 ariary (Fito arivo sy valo alina ariary).Ny fiangonana no miantoka izay ilaina rehetra (matériaux de construction) sy ny sakafon’ny mpandrafitra.

Natao ny fiadiana fototra tamin’ny alakamisy 7 mai 1959: Tonga marobe tokoa ny mpiangona tamin’izany .Ny isany dia azonao  alaina sary an-tsaina fa “vositra iray makadiry no novonoina ka nohanin’ny mpiasa rehetra ary lany sy ampy tsara”.Natomboky ny Mpitandrina tamin’ny fanompoam-pivavahana ny fotoana tokony ho tamin’ny 8 ora maraina teo ka hariva ny andro vao nisaraka teo.

Nisy fientanana be sy fiaraha-miasa teo amin’ny vahoakan’ny fiangonana na lahy na vavy na kely na lehibe. Tao ny nampiasa ny sarety na ny omby sns.Ny fitaterana ny biriky sy ny fakana ny hazo tany an’ala no tena  nisian’ny firaisan-kina.

Ny vehivavy dia nahandro ka tamin’ny voalohany dia taty  an-tokotanim-piangonana no nahandro nadeha tsiroaroa .Taty aoriana dia nozaraina isan-tokantrano ny fandrahoana ny sakafon’ny Mpiasa.

Taona iray taty aoriana dia tafatsangana tanteraka ny rindrina sy ny tolana ary volana vitsy taorian’io dia vita koa ny tafo. Andriamatoa Rakotonanahary no nanao ny tolana rehetra.

Nisy ny fiantohan’ny tsirairay fanitso ka raha ny voasoratra dia 1 ka hatramin’ny fito no fandraisana anjara hita. Marihana fa nanao ny ainy tsy ho zavatra koa ny Mpitandrina Rakoto Johnson tamin’ny fanentanana ny Kristiana sy ny fanaraha-maso ny asa rehetra.In-droa isan-kerin’andro ny Mpitandrina no mankany Maheriara (20 km) mba hanara-maso ny asa hazo tany. Nanapakevitra hividy bisikileta ho  azy ny fiangonana mba ahafahany mivezivezy.

Taiza kosa ny loharanom-bola nanaovana izao trano izao ?

Ny voka-dehibe no loharanom-bola niasan’ny fiangonana. : ny ankizy nanao 200 ariary; ny lehibe 1000 Ar ka hatramin’ny 5000 Ar.Nisy ny nanome vokatra maro samihafa , toy ny taozavatra, akoho, gisa, kisoa  hatramin’ny omby vositra aza sns…Tsy nisy ny  fanampiana manokana avy any ivelaan’ny fiangonana.

                Taorian’ny fitsanganan’ny trano vita tafo dia nozaraina ny asa fanadiovana sy ny lalotra:

-Ny Dallage dia ny sampana Dorkasy no nahavita azy tanteraka

-Ny fitaratra rehetra sy ny momba ny varavarankely dia ny sampana Kristiana Tanora no nanao azy

-Ny lalotra amin’ny rindrina  dia niandraiketan’ny fikambanan-dehilahy.

                Nidirana voalohany tamin’ny noely 1960 ny trano ka tsy nisy hafaliana mihoatra izany. Notokanana ny trano trano fiangonana ny sabotsy12- sy alahady 13 octobre 1963.

Toy izao ny fijoroana vavolombelona nosoratan’Andriamatoa Ranaivoson Charles sekreteran’ny fiangonana tamin’izany :”An’Andriamanitra tokoa ity trano ity  ka hainy ny mampiasa ny olona rehetra hanao sy hanalehibe ny tranony ary hainy hatao ny mandrotsaka loharanom-pitahiana hahatomombana izany satria  Andriamanitra manan-karena izy”

“Jehoovah o ! Fahamasinana no mendrika ny tranonao mandritra ny andro rehetra … Te ho voky zavatsoa ao an-tranonao izahay dia ny zavamasina ao amin’ny tempolinao .

                Tsy nitsahatra teo akory ny asa fanorenana fa nisy hatrany ny fanatsarana sy ny fanamboarana vaovao. Ny alitara : Ny alatsinainy 4 avril 1966 maraina ny fotoam-pivavahana ho fanorenana ny alitara vaovao sy fametrahana ny vato fehizoron’ny alitara.

Nisy ny fanaovana ny tamboho. Ny fanamboarana  ny rihana avaratra aloha vao nasiana elatra andrefaana sy atsinanana.

                Tsy levon’ny tantara akory ny hafanam-po hanatsara ny fiangonana. Koa amin”izao faha 140 taoana izao dia misy fanatsarana lehibe izay tanterahana ary mitentina eo amin’ny 100 tapitrisa farantsa eo ho eo.

                Azo lazaina tsy am-piambahambana fa  anisan”ny tsangambato lehibe mahatalanjona itony trano fiangonana itony.Izahay dia tsy misalasala hiantso azy hoe: “ Ilay zava-mahatalanjon’ny finoana  “ taty Alaotra.Marihana mantsy fa tamin’ny taona 1959 izany dia mbola maro ny trano zozoro teto.Ny trano nitoeran”ny olona koa dia trano madinidinika .Io trano fiangonana io izany dia mitahiry ny herim-po sy finoana nanan’ireo Raiamandreny. Koa mendrika ho tsiahivina amin’ny tantara tahaka ireny piramidan’i Egypte ireny. 50 taona tokoa  mantsy izao no nierenany teto amin’ny Vohitra Morarano chrome.

                                    50 taona izao no nijoroan’izao trano fiangonana lehibe izao (Photo Richard)

                                                                       (Le miracle de la foi)

4°Les fruits de l’Evangile et l’impact de la foi  chrétienne dans la vie quotidienne de la population

4°Ny vokatry ny filazantsara

                Hoy ny voalazan’ny Filazantsara ao amin’ny Matio 7 : 18  “Ny hazo tsara tsy mety mamoa voa ratsy, ary ny hazo ratsy tsy mety mamoa voa tsara. Izany teny izany dia mitarika antsika hanadihady ireo vokatry ny filazantsara teo amin’ny fiainan’ny olona an-davan’andro. Fanadihadihan izay natomboka ary tsara raha mbola tohizana satria maro no mbola manana zavatra ambara ny amin’izany. Ireto zavatra hambara manaraka ireto dia fanadihadihana nataon’ny mpanoratra manokana ka nosoratana mba hatao  toy ny voakazo an’ala ka ny mamy atelina ary ny mangidy ariana.

                Tamin’ny volana jiona 1901 no niompiana kisoa voalohany teto ka Ingahy Rasamoelina Mpampianatra sady kristiana no niompy azy. Araka ny voalaza mantsy dia fady kisoa ny toerana ka tsy sahy nandika izany ny mponina. Noho ny finoana nananan’Ingahy Rasamoelina Mpampianatra teo ami’ny sekolim-panjakana teto sady kristiana nafana fo dia niroso tamin’ny fiompiana kisoa ny olona. Ary ankehitriny dia fantatry ny rehetra fa anisan’ireo toerana misy tsenan’ny kisoa velona ny tsenan’ni Morarano chrome.Foto-piveloman’ny mponina maro ny fiompiana kisoa ankehitriny ary sakafo ho an’ny vahoaka.

                               Andao ho resahantsika indray ny momba ny fanambadiana. Araka ny fantatra dia hafa noho izay hisainantsika azy ankehitriny ny fanambadiana teo aloha indrindra ho an’ireo tsy kristiana. Tsy mba sarotra ny fisarahana fa mora foana ary miovaova vady matetika ny olona.Misy fitenenana roa ireto izay voasoratra tamin’ny raki-tsoratr’Ingahy Ravonjena : “Ny fanambadiana dia tsy mba nafehy fa nafandrotra” . Izany dia milaza fa mora rava ny fanambadiana ka hisaorana ny vady dia mitady hafa. Hoy ihany koa ny voalaza :”Ny fanambadiana dia “hazakazaka niaraha-nanao ka raha disaka miara-mijanona”. Voalaza fa “saika tsy misy olona izay tsy manova vady na vehivavy na lehilahy afa-tsy vitsy foana”. Niova io fomba fijery io indrindra ho an’ireo olona izay niditra ho isan’ny fiangonana. Araka ny voalaza ao amin’ny Heb 13 :4a   “Aoka hana-kaja amin’ny olona rehetra ny fanambadiana”.Noho ny Filazantsara dia maro ny olona no mmanorina ny fanambadiany araka ny soratra masina ka zary zary tanteraka ny tonokira manao hoe :”Ny fitia vita voady…vita voady ho doria “

                Fatatry ny rehetra koa fa misy fady maro aty Antsihanaka. Anisan’ny fady iraisan’ny rehetra aty ny fady miasa tanimbary ny andro alakamisy. Tsy hiady hevitra momba izany isika eto  na sanatria hanao fifandirana fa ny azo lazaina dia efa niala tsikelikely eto amin’ny mponina Morarano sy ny manodidina io fomba fijery io.Miha-mahazo vahana ny fahalalahana ka ho an’izay mitana azy sisa ny fady alakamisy raha ny eto Morarano no jerena.Marihana etoana fa tsy mbola ohatra izany ny fijery ny fady any amin’ireo faritra maro aty Alaotra na dia amin’izao fotoan anoratako izao aza. Satria misy ny faritra izay manery ny mponina rehetra ao aminy na ny kristiana aza hanaraka ny fomba sy ny fadin-tany. Ireo fomba mifanohitra amin’ny finoana kristiana no tiako ho lazaina eto.

                Raha jerena ny tantaran’ny  fitoriana ny filazantsara teto Madagasikara dia somary misy fizarana roa ihany ny fiainan’ny olona indraindray .Ny fiainana ara-panahy sy ny fiainana ara-nofo. Ny tiana ambara dia mbola mifangaro ao amin’ny fiainan’ny sasany ny finoana ka tsy mahagaga  raha hanao batisa ny zanany izy dia mankaty am-piangonana (ara-panahy) fa rehefa hatao hasoavana kosa io zaza io dia hitadiavana andro sy angatahana joro any amin’izay mahay izany (ara-nofo). Ny zavatra mitovitovy amin’izany no tiako ambara etoana. Amin’ny zava-dehibe maro eo amin’ny fiainany (fanambadiana, fanaovan-trano, aretina sns..) dia mbola maro ny kristiana no manalavitr an’Andriamanitra. Tsy mba toy izany anefa ny eto Morarano. Efa fomba fanao izao ny miantso ny Mpitandrina raha hiady fototra trano, na hitso-drano fanambadiana na hanatatnteraka zava-dehibe eo amin’ny fiainana. Ny Mpitandrina eto an-toerana izay nifampiresaka taminay dia nanamafy izany filazanay izany. Tonga hatrany amin’ny fiainana an-davan’andron’ny mponina ny finoana fa sy mijanona ao am-piangonana fotsiny ihany.Miha afaka ny tahotra sy ny finoanoam-poana.

                Farany dia misy zavatra lehibe tsy maintsy lazaina amin’izao faha 140 taonan’ny fiangonana izao: ny fiangonana FJKM Betela Morarano chrome dia nanome trano ho an’ny Mpitandrina mianakavy hiatrehany ny fisotroan-dronono. Efa vita io trano io ary ho tokanana amin’izao faha 140 taona izao. Tsangambato lehibe izany ary toe-tsaina mendri-piderana sy inoana fa ho falain-tahaka ho an’ny Fiangonana rehetra. Sadaikatra tokoa mantsy ny saina indraindray mieritreritra ireo mpanompon’Andriamanitra sasany izay tsy mba manana ny ianteherany amin’ny fotoana hisotroany ronono sy amin’ny fahanterany. Nanoka-tena ho an’Andriamanitra ireny olona ireny ka rariny sy hitsiny tokoa rah hanaovana trano hipetrahany amin’izao hisotroany ronono izao. Marihana mantsy far aha ny tantara izay voalaza eo aloha no jerena dia antonym nampisy olana lehibe tato am-piangonana ny fiveloman’ny Mpitandrina ny taona 1932 ka nampivaky ny fiangonana. Efa nialan’ny Fiangonana lavitra izany toe-tsaina izany ka izao tonga amin’ny ezaka lehiba nanome trano hipetrahan’ny mpitandrina mianakavy handeha hisotro ronono izao.

                Mbola maro ny zavatra azo ambara kanefa heverina fa ampy aloha izay amin’izao fotoana izao satria efa tonga lehibe ny boky.Entanina ny rehetra hifanakalo hevitra sy hifampilaza ny amin’ny zava-tsoan’ny filazantsara eo amin’ny fiainany. Fijoroana ho vavolombelona izany ary fitoriana ny filazantsara ho an’ny hafa mbola misalasala.

               

CONCLUSION

Teny Famaranana

                Mamintina ny 140 taona nisian’ny Fiangonana ity boky ity. Nolazaina tato koa ny momba ny mponina sy ny tanàn’i Morarano. Fohy ihany ny voasoratra raha ny fotoana nisiany no jerena.Noezahina nofintinina ireo  vanim-potoana lehibe  nolalovan’ny fiangonana.Azo lazaina fa mora nandray ny finoana ny mponina teto noho ny tantara izay niaviany.Ny Filazantsara izay noraisiny dia nihatra teny amin’ny fiainan’ny olona an-davan’andro ary nihanaka tamin’ny manodidina rehetra. Tahaka ilay fanoharana nataon’i Jesoa momba ny fanaovan-jiro izay napetraka teo amin’ny toerana avo ka nampahazava ny manodidina rehetra (Mat :5 15).Tahaka ilay voatsinapy izay kely noho ny voa rehetra, kanefa   rehefa voafafy amin’ny tany dia  naniry sy nihalehibe sy mandrantsana vaventy ka nialokalofan’ny voro-manidina (Mark 4 : 31-32).Izany no nahatonga anay nanome lohateny ny boky hoe : “Ilay voa nafafy miorim-paka sy mamoa”.Miorim-paka tokoa sady mamoa vokatry ny fanahy. Ary inoana fa izany vokatra izany no ho fanilo miampita ka “tsy ho levona ny finoan’ny” taranaka mifandimby. Ny tantaran’ny faha 140 taona dia mitarika ny saina handray ny fanamby goavana  nanan’ny zoky Raiamandreny ka hamaritana ny vina ho an’ny taona manaraka. Ny tantara koa izay manamafy fa ny finoana arahin’asa dia mahavita mamindra tendrombohitra ho any an-dranomasina. Koa mahereza ry taranaky ny faha 140 taona farito ny vinan’ny taonjato manaraka izay azo antenaina fa ho finoana “ mahay ny zavatra rehetra.” (Mark 9: 23b) Ho tahian’Andriamanitra anie isika !

Ny Mpanoratra.

Noms des diacres en activités et les anciens de l’Eglise.

Ireo Loholona sy Diakona am-perin’asa

Loholona lehilahy	Loholona vehivavy
Ramelison Rémi	Raharijaona Elinah
Rakotonjanahary Emile	Razoelinoro
Rakotoniaina Benjamin	Rasoazanaketaka
Robson	Ralinivosoa Henriette
Randriamandimby	Rameriarisoa Margueritte
Ravoninjatovo Gabriel	Raharimanana Marie
Randriamihaingo	Razafindramiadana Marthe
Ranaivombelo	Rasoarisata
Rzafimahaleo Ernest	Ralakoarivony Claire
	Razaiarimalala Délphine
	Ravaoarimanana Céléstine
	Razanatsoa Florine
Diakona Lehilahy	Diakona Vehivavy
Randriamiharison Maurice J.Bruno	Rasoarivelo
Ramanantsoa Romule	Rasoarimbolanindriana Emerentienne
Ralamboniaina Hajason	Razanatseheno Isabelle
Rivoharisaina Léon	Rasoarifeno Emelie
Randriamiaramandefitra Nirison	Razafimiarantsoa Fanjanirina
Ranaivombeloarisoa Lantoniaina	Rasoarizanany Clochie
Randriamihajambolasoa Eugène	Rasoahelimanana Perlette
Malaza Herisoa	Raketabololona Jeanne
Raharison Victor	Rahanitrarivelo A Haingo
Randriarisoa Ernest	Randrianarisoa Vola
Rakotondranosy Jean Claude	Rasoarimamonjy Albertine
Randrianamboarinarivo Roger	Razanadrafara Hélène
Ravelojaona  Alison	Ralalaoarisoa Juliette
Rajoelison Céléstin	Ravaoarivelo Adeline
Rajaonalison Paulinot	Andrianaivoravelona Sahondra
Rabemanantsoa Arthur	Rasoafara Marie Angèle
Rabeson Daniel	Rasoamalala Antoine
Randriarisoa Edvint	Rahelisoa Perline Françoise
Razakandretsa Edouard	Ranivolalaonirina Josette L.
Ravelojaona D Paulin	Ralalaharinivosoa Mariette
Randrianarisoa Julien Rémi	Rondromalala Clémence
Rameliarijaona Richard	Raharintsalama Benjarisoa
Rakotoarisaina Jean Patrick	Razanfindrahaly Eveline
Rafanomezana Marc	Ravaoarisoa Angèle
Randrianasolo Jean de Dieu	Rakalovahiny
Randriarisolo	Alisoa Alisette Vivianne
Rabevandisoa	Razafiarivelomanana Marcelline
Rambeloarison Martin René	Razafimihaja Liva Jeaninne
Rakotomalala Samuel	Rasoarinirina Colette
Rakotosoa Georges	Razanamanana Jeanette
Rajoelison Félix	Ramariarivelo Angèle
Ralijaona	Razanamily Délphine
Andriamahafehinihery

Les membres du comité de la célébration du 140é anniversaire et le secrétariat du temple.

Ireo komitin’ny faha 140 taona

Filoham-boninahitra :	Ramelison Rémi
Filoha :	Raharison Victor
Filoha lefitra :	Randriarisoa Ernest
Mpitantsoratra 1 :	Ranaivombeloarisoa Lantoniaina
Mpitantsoratra 2 :	Rafanomezana Marc
Mpitantsoratry ny vola ;	Ravaoarisoa Angèle
Mpitahiry vola :	Ralamboniaina Hajason
Vaomiera teknika :	Raharison Dimby
	Rakotoniaina Benjamin
	Rabe France
	Ranaivoson
	Rabevandisoa
	Andriamiaramandefitra Nirison
	Randriamampionona Albert
Vaomieran’ny vola :	Ralalaharinivosoa Mariette
	Rasoarimanitra Olga
	Raharintsalama Benjarisoa
	Randriarimanana Richard
	Randrianasolo Jean de Dieu
Vaomieran’ny Serasera :	Malaza Herisoa A
	Ravalison Noël
	Razaiarimanana Heliarisoa
	Razanatsoa Florine
	Rasoazanamily Délphine
	Andriamahafehinihery

Ireo Sekreteran’ny Fiangonana

-ROBSON

-RAVELOJAONA Dimbiniaina Paulin

-RANIVOLALAONIRINA Josette Lydia (Mpisolo toerana)

FANDAHARAM-POTOANA  FANKALAZANA NY FAHA 140 TAONA

FJKM BETELA MORARANO CHROME

22 aogositra-30 aogositra 2009

-------------------

Daty	Fandaharana
Asabotsy 22 aogositra 2009	Maraina : 9 ora sy sasany : Fanompoam-pivavahana miaraka amin’ny Sinodamparitany Alaotra chrome -Fanokanana ny Tsangambaton’ny faha 140 taona -Fanokanana ny trano natolotry ny Fiangonana Betela Morarano chrome ho an’ny Mpitandrina Razafinarivo Henri mianakavy Mitarika : Ny Prezida Sinodaly : Atoa Antoine Paré Mpitandrina Mitoriteny :Ny Sekretera Jeneraly Foibe FJKM Atoa MARINASY Mpitandrina Misy Fandraisana ny Fanasan’ny Tompo Hariva : 7 ora : Rindrankira ara-pilazantsara tontosain’ny antoko Mpihira “ny Maintimolaly”
Alahady 23 aogositra 2009	Maraina :9 ora Fanompoam-pivavahana miaraka amin’ny Fiangonana reniny -Fandraisana katekomena ho Mpandray ny fanasan’ny Tompo -Fanolorana Certificat ho an’ny Mpandray maharitra Faranana amin’ny fiaraha-mandray ny fanasan’ny Tompo Hariva : 7 ora  Fampisehoana iarahana amiin’ny Atoko Mpihura “Antsan’ny Betela” ‘SLK + Dorkasy)
Alatsinainy 24 aogositra 2009	Maraina  9 ora Fanompoam-pivavahana iraisana iarahan’ny Sampana  Dorkasy sy SLK Tolak’andro : 2 ora Fanatanjahan-tena
Talata 25 aogositra 2009	Maraina  9 ora Fanompoam-pivavahana tarihan’ny Sampana  SAMPATI sy STK Tolak’andro : 2 ora Fanatanjahan-tena
Alarobia 26 aogositra 2009	Maraina  9 ora Fanompoam-pivavahana tarihan’ny Sampana  Sekoly Alahady Tolak’andro : 2 ora Fanatanjahan-tena
Alakamisy27 aogositra 2009	Maraina  9 ora Fanompoam-pivavahana tarihan’ny Sampana  Fifohazana sy Crox bleue Tolak’andro : 2 ora Fanatanjahan-tena
Zoma 28  aogositra 2009	Atoandro :  Mariazy Tolak’andro : 2 ora Fanatanjahan-tena
Sabotsy 29 aogositra 2009	Maraina  9 ora Fanompoam-pivavahana Mariazy miara-mizotra Fizarana “Certificat” ho an’ny fanambadiana maharitra Hariva : 7 ora Rindran-kira ara-pilazantsara tontosain’ny Antoko Mpihira sy ny STK
Alahady 30 aogositra 2009	9 ora maraina : Fanompoam-pivavahana iarahana amin’ny Taranaka sy ny zanaka am-pielezana Fanaovana Batisa Fizarana “Certificat” Fanompoana maharitra Birao, Diakona, Mpiandry sns Faranana amin’ny fiaraha-mandray ny Fanasan’ny Tompo Hariva : 7 ora  Fampisehoana iarahan’ny zanaka am-pieleza,na sy ny eto an-toerana